skoool™.com
 

 
skoool updates
skoool-un dərslərinə tez keçid.

Mikrodalğalar

Fotosintez prosesində yarpağın rolu

Elektromaqnit radiasiyası

 

« geri 
Enerji ehtiyatları (Yuxarı) 
Elektrikin yaradılması | Bərpa olunmayan enerji ehtiyatları | Bərpa olunan enerji ehtiyatları
 
Elektrikin yaradılması

Elektrik enerjisi rahat və geniş istifadə olunan enerji mənbəyidir, amma elektrik stansiyalarında digər enerji ehtiyatları yaradılmalıdır. Ona görə də ikinci enerji mənbəyi adlanır.
 

Bir çox elektrik stansiyalarında suyu qızdırmaq üçün yanacaqdan istifadə edirlər.

Turbinləri döndərən buxar istehsal olunur.

Turbinlər sonra elektriki hasil edən generatorları işə salır.

Faydalı qazıntılarla işləyən elektrik stansiyası üçün enerji ötürülmələri belə olacaq:

kimyəvi enerji     arrow2     istilik enerjisi     arrow2    kinetik enerji     arrow2    elektrik enerjisi
   yanacaqda                  qaynatma qazanında               buxarda                   
                                                                                   və turbinlərdə                   generatorlarda

Enerjinin çoxu istifadəsiz qazlarda, buxarda istiliyə, turbin və generatorlarda sürtünməyə görə sərf olur.

Nüvə elektrik stansiyalarında istilik ayırmaq , suyu isitmək üçün istifadə olunan yanacaq adətən uran və ya plutoniumdur.

Bərpa olunmayan enerji ehtiyatları

Bərpa olunmayan enerji ehtiyatları tükənən və əvəz oluna bilinməyən ehtiyatlardır.

Yanacaqlardan istifadə edən elektrik stansiyaları günün və ya ilin istənilən vaxtında elektrik enerjisi hasil edə bilərlər. Onlar etibarlı enerji mənbələridir.

Onlara başlamaq üçün sərf olunan vaxt fərqlənir:

Uzun başlama vaxtı ---------------------------------------------------------arrow2 qısa başlama vaxtı
          Nüvə                          kömür                                neft                                təbii qaz

Yanacaqlar da çox güclü enerji mənbələridir.

Elektrik enerjisi almaq üçün yanacaqdan istifadə etmənin bir sıra mənfi cəhətləri vardır.

  • Faydalı yanacaqlar və uran bərpa olunmayandır.
  • Neft digər məqsədlər üçün də istifadə edə biləcəyimiz faydalı xammaldır.
  • Yanan faydalı yanacaqlar istixana effekti və qlobal isinməni artıran karbon dioksid qazını buraxır.
    Enerjinin eyni miqdarı üçün kömür neftə nisbətən daha çox karbon dioksid hasil edir, yağ isə təbii qazdan daha çox hasil edir.
  • Yanar kömür və neft turşu yağışına səbəb olan kükürd dioksid qazı buraxır.
    Yandırılmazdan əvvəl kükürd yanacaqdan kənarlaşdırıla bilər və ya kükürd dioksid tullantı qazlar atmosferə daxil olmazdan əvvəl kənarlaşdırıla bilər. Bu yaranan enerjinin dəyərini artırır.
  • Baxmayaraq ki, nüvə yanacaqları karbon dioksid və ya kükürd dioksid hasil etmirlər və normal işlədikdə ətrafa çox az radiasiya və ya radioaktiv materiallar buraxırlar, həmişə bədbəxt hadisə riski vardır.
    Çox təhlükəli radioaktiv materialın böyük miqdarı sonra geniş sahə üzərinə buraxıla bilər.
  • Nüvə elektrik stansiyaları tullantılar istehsal edir ki, bunlar da min illər boyunca təhlükəli radioaktiv olaraq qalır. Bunlar təhlükəsiz şəkildə saxlanılmalıdır, yoxsa əhalidə xərçəng xəstəliklərini artıra bilər.
  • Nüvə elektrik stansiyaları üçün yanacağın dəyəri aşağıdır, amma ilkin inşaat xərcləri və faydalı işin sonunda sonlandırma xərcləri yüksəkdir.

Bərpa olunan enerji ehtiyatları

Bərpa olunan enerji ehtiyatları əvəz oluna bilən ehtiyatlardır, onlar bitmirlər.

Bərpa olunan ehtiyatdan gələn enerji birbaşa turbinləri işə salmaq üçün istifadə oluna bilər.

Baxmayaraq ki heç bir yanacaq xərci yoxdur, enerji zəifləyir, belə ki, istehsal edən avadanlığın qiyməti çox yüksəkdir.

Onlar atmosferə çirkləndirici qazlar buraxmırlar, amma digər mənfi cəhətləri ola bilər.

Bərpa olunan enerji ehtiyatları Mənfi cəhətləri
Külək
Nəhəng külək boruları generatorları çevirir.
  • Etibarsızdır, çünki küləyin gücü dəyişir.
  • Külək stansiyaları adətən təpələrdə və ya sahillərdə yerləşir və bəzi insanlar tərəfindən yaraşıqsız hesab olunurlar.
  • Yaxınlıqda yaşayan insanlar üçün səs küy yaradır.
  • Tikilməsi bahadır.
Axınlar
Göl estuari boyunca tikilmiş damba arxasında yüksək axınla dolur və aşağı axında boşalır.
Sürətlə axan su generatorları döndərir.
  • Etibarsızdır, çünki vaxt və hündürlükləri aylıq və illik dövrdə dəyişir.
  • Estuarilər boyunca tikilmiş axın dambaları su quşları və palçıqda yaşayan orqanizmlərin yaşama arealını məhv edir.
  • Quraşdırılması bahadır və çox az ərazi müvafiqdir.
Hidroelektrik enerji
Təpənin yuxarısındakı su hövzəsinin arxasındakı rezervuar su ilə dolur. Su buraxıldıqda, turbinlər işə düşür.
Ümumilikdə çox etibarlıdır və qəfil elektrik tələbini qarşılamaq üçün tez başlanıla bilər.
Suyu aşağı rezervuardan yuxarıdakına nasoslamaq üçün digər elektrik stansiyalarından əlavə elektriki istifadə məqsədilə tərsinə işlədilə bilər. Artıq elektrikdən gələn enerjinin çoxu itirilmək əvəzinə saxlanılır.
  • Dağlıq çayların daşması arealları və əvvəllər təsərrüfatçılıq və ya meşəçilik üçün istifadə olunmuş torpaqları məhv edir.
  • Çox az ərazi müvafiqdir.
Geotermal enerji
Yer daxilindəki radioaktiv elementlərin dağılması istilik buraxır
Bəzi vulkanik ərazilərdə səthə isti su və buxar çıxır. Buxardan turbinləri idarə etmək üçün istifadə etmək olar.
  • Çətin olan dərin qazıma tələb olunur.
Günəş enerjisi
Günəş şüalarından istifadə etməklə elektrik birbaşa olaraq Günəş şüalanmasından alına bilər.
Uzaq yerlərdə (peyklər) elektrik hasil etmək üçün və ya yalnız kiçik miqdarda (saatlar və ya kalkulyatorlar) elektrik tələb olunduqda bu ən yaxşı enerji mənbələrindən biridir.
  • Etibarsızdır, çünki Günəşdən gələn işıq intensivliyi dəyişir.
  • Çox bahadır – yalnız enerji yığmayan batareyalar işlədikləri müddət ərzində verdikləri hər elektrik vahidinə görə yüksək dəyərə malikdirlər.

Copyright ©2015 Edumedia LLC 
skoool haqqında   Tərəfdaşlar haqqında  Toxunulmazlıq və Təhlükəsizlik
EDUMEDIA şirkəti tərəfindən adaptasiya olunub.